تحلیل مفهوم"امید" از منظر قران و علم روان شناسی

امروزه علیرغم پیشرفت های سریع فناوری، یکی از مشخصه های بارز و عینی در رفتار عموم مردم جامعه، مخصوصاً جوانان، ضعف امید و امیدواری نسبت به آینده است. به همین دلیل بهره مندی از نگرشی مثبت و امیدوارانه، ضمن ایجاد تلاشی هدف مند در انسان، سلامت روان او را نیز تضمین خواهد نمود. در روان شناسی مثبت نگر، اعتقاد بر آن است که سازه هایی همچون امید، می تواند از افراد در برابر رویدادهای استرس زای زندگی حمایت کند. به همین دلیل در یکی دو دهه ی اخیر، روان شناسان بطور جدّی به بررسی نقش امید در درمان انواع بیماری ها پرداخته اند که حاصل آن نیز، پیدایش نظریه ای به نام نظریه ی امید بوده است. از سویی دیگر، با توجه به تأثیر جهان بینی هر فرد در زدودن انواع بیماری ها، نمی توان از نقش دین در پیدایش امید غافل ماند. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن بررسی و واکاوی مفهوم امید در حیطه روان شناسی و آشنایی با راهکارهای بشری جهت ایجاد و تقویت امید در زندگی انسان، به تحلیل روان شناختی آیات قرآن در این رابطه بپردازد. سپس با مقایسه ی مفهوم امید در حیطه قرآن (با واژه های مربوطه اش نظیر رجاء، تمنی، أمل و....) و علم روان شناسی، ضمن معرفی نقاط اشتراک و افتراق این دو حوزه، راهکارهای مناسب جهت ایجاد و افزایش امید در افراد بشر را ارائه نماید. از نتایج بارز و شاخص مفهوم امید در قرآن، آن است که جهان بینی قرآن، یک جهان بینی خدا مرکزی است و هیچ مفهوم عمده ای در قرآن، جدای از مفهوم خداوند وجود ندارد، به همین دلیل امید واقعی و حقیقی نیز در ارتباط با الله است که دستاوردهای روان شناسی، علیرغم شباهت های زیاد با مفاهیم قرآنی موجود در این زمینه، از این نکته غافل مانده اند. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که: ? زیر بنای امید در روان شناسی، براساس نوع جهان بینی فرد(مادی گرا یا معناگرا) تعریف می گردد اما زیر بنای مفهوم امید در قرآن، در راستای تجلی اسماء الهی است. ? نظریه ی امید در روان شناسی، از نظر ارزش گذاری اهداف، یک نظریه ی تقریباً خنثی به شمار می رود، در حالی که قرآن کریم علاوه بر تعیین هدف، به تقسیم و تنویع انواع اهداف دنیوی نیز پرداخته است. ? نظریه ی امید در روان شناسی، فاقد جهت گیری ارزشی است اما قرآن کریم برای تبیین و واضح سازی مفهوم امید، به بیان و ترسیم سیمای الگوهای مورد پسند و ناپسند امید پرداخته است.